Lỗi sai hay gặp khi dự đoán phản ứng hóa học
Lỗi sai hay gặp khi dự
đoán phản ứng hóa học
Trong kỳ thi THPT quốc
gia, ở môn hóa, học sinh thường dự đoán sai các phản ứng hóa học. Để khắc phục
nhầm lẫn này, các em cần lưu ý những điều sau:
Thứ nhất, ở
phản ứng Fe(NO3)2 + HCl hoặc H2SO4:
·
Lỗi sai thường gặp là
cho rằng phản ứng không xảy ra.
·
Lý do dễ sai: chỉ dự
đoán theo hướng phản ứng trao đổi (và hướng này sẽ không xảy ra nếu không tạo
kết tủa, khí hoặc điện li yếu).
·
Thực tế phản ứng có xảy
ra kiểu oxi hóa - khử:
3Fe2+ + 4H+
+ NO3- → 3Fe3+ + NO + 2H2O.
Ở phản ứng Fe(NO3)2 +
AgNO3:
·
lỗi sai thường gặp là
cho rằng phản ứng không xảy ra.
·
Lý do dễ sai: vì thấy
các gốc axit giống nhau (NO3-) nên cho rằng không có gì để trao đổi.
·
Thực tế phản ứng có
xảy ra kiểu oxi hóa - khử:
Fe(NO3)2
+ AgNO3 → Fe(NO3)3 + Ag.
Ở phản ứng Fe2O3 + HNO3:
·
lỗi sai thường gặp là
cho rằng phản ứng không xảy ra.
·
Lý do dễ sai: chỉ nghĩ
đến phản ứng oxi hóa khử.
·
Thực tế HNO3
ngoài tính oxi hóa mạnh còn có tính axit nên xảy ra phản ứng kiểu trao đổi:
Fe2O3
+ 6HNO3 → 2Fe(NO3)3 + 3H2O.
Thứ hai, đun Cu với KNO3:
·
lỗi sai thường gặp là
cho rằng phản ứng không xảy ra.
·
Lý do dễ sai: Cu có
tính khử yếu hơn K nên Cu không đẩy được K ra.
·
Thực tế 2KNO3
à2KNO2 + O2 sau
đó 2Cu + O2 à2CuO.
Thứ ba, NaHCO3 +
KOH:
·
lỗi sai thường gặp là
cho rằng phản ứng không xảy ra.
·
Lý do dễ sai: theo tư
duy trao đổi thông thường thì sản phẩm là NaOH và KHCO3 đều không phải kết tủa,
khí hay điện li yếu.
·
Thực tế HCO3-
chắc chắn có phản ứng với OH- và chuyển hóa thành CO32-
nên:
2NaHCO3 + 2KOH → Na2CO3
+ K2CO3 + H2O.
Thứ tư, BaCl2 +
NaHSO4:
·
lỗi sai thường gặp là
cho rằng phản ứng không xảy ra.
·
Lý do dễ sai: theo tư
duy trao đổi thông thường thì sản phẩm là NaCl và Ba(HSO4)2
đều không phải kết tủa, khí hay điện li yếu.
·
Thực tế HSO4-
điện li mạnh thành H+ và SO42- nên:
BaCl2 +
2NaHSO4 → BaSO4↓ + Na2SO4 + 2HCl.
Phản ứng BaCl2 + NaHCO3:
·
lỗi sai thường gặp là
cho rằng phản ứng có xảy ra.
·
Lý do dễ sai: vì thấy
tương tự phản ứng BaCl2 + 2NaHSO4 → BaSO4↓ +
Na2SO4 + 2HCl.
·
Thực tế HCO3-
chỉ điện li rất yếu thành H+ và CO32- nên
không đủ để tạo kết tủa BaCO3.
Do vậy phản ứng giữa
BaCl2 và NaHCO3 không xảy ra.
Thứ năm, phản ứng AgNO3/
Ca(NO3)2/ Ba(NO3)2 + H3PO4:
·
lỗi sai thường gặp là
cho rằng phản ứng có xảy ra.
·
Lý do dễ sai: vì thấy
có sinh ra kết tủa Ag3PO4, Ca3(PO4)2,
Ba3(PO4)2.
·
Thực tế các kết tủa Ag3PO4,
Ca3(PO4)2, Ba3(PO4)2
bị tan trong HNO3 mới tạo thành nên phản ứng giữa AgNO3 /
Ca(NO3)2 / Ba(NO3)2 với H3PO4
không
xảy ra.
Thứ sáu, phản ứng PbS/ Ag2S/
CuS + HNO3:
·
lỗi sai thường gặp là
cho rằng phản ứng có xảy ra.
·
Lí do dễ sai: vì đã
quen quy tắc kinh nghiệm “axit mạnh hơn đẩy axit yếu hơn ra khỏi muối” từ THCS.
·
Thực tế không xảy ra
vì các kết tủa PbS/ Ag2S/ CuS không tan kể cả trong axit mạnh.
Thứ bảy, phản ứng BaCO3,
CaCO3, Ag3PO4, Ba3(PO4)2,
FeS…+ HNO3/ HCl/ H2SO4:
·
lỗi sai thường gặp là
cho rằng phản ứng không xảy ra.
·
Lý do dễ sai: vì thấy
các chất ban đầu cũng kết tủa.
·
Thực tế có xảy ra vì
BaCO3, CaCO3, Ag3PO4, Ba3(PO4)2,
FeS tuy kết tủa trong nước nhưng tan trong axit mạnh.
Do đó, kinh nghiệm các
em cần nhớ để tránh sai sót là một chất có thể có nhiều tính chất khác nhau, ví
dụ: HNO3 có tính oxi hóa mạnh nhưng cũng là một axit mạnh. Cần dự
đoán phản ứng theo nhiều hướng khác nhau (pư trao đổi hoặc pư oxi hóa - khử). Chú
ý đến các phản ứng đặc biệt (nhiệt phân KNO3 ra O2 trong
ví dụ trên chẳng hạn). Nhớ đặc điểm điện li khác biệt nhau của HCO3-
và HSO4-. Có khả năng tạo kết tủa vẫn chưa thể bảo đảm
cho phản ứng trao đổi xảy ra, cần xem kết tủa đó có tồn tại được với chất sinh
ra cùng nó không.
Chú ý phản ứng đặc
biệt của các ion như HCO3-: HCO3- chắc chắn có phản ứng với OH-
khi tác dụng với kiềm để sinh ra CO32-. Các quy tắc kinh
nghiệm không phải luôn đúng mà có thể có ngoại lệ, do vậy khi áp dụng thì phải
luôn cảnh giác các trường hợp này.
Comments
Post a Comment